Sąd polubowny- czym jest?

Należy pamiętać o tym, że w postępowaniu polubownym nie może brać udziału sędzia państwowy. Jednakże o uznaniu wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, orzeka na posiedzeniu niejawnym sąd państwowy tylko na wniosek strony.

Sądy polubowne w Polsce są rzadko stosowane. Może to wydać się zastanawiające z tego względu, iż sądownictwo polubowne daję możliwość szybkiego rozwiązania sporu między stronami oraz jest mniej kosztowne w porównaniu z sądownictwem państwowym. Na korzyść sądu polubownego przemawia również to, że istnieje możliwość:

- oparcia rozstrzygnięcia na zasadach dobrej wiary

- wydania wyroku według wcześniej ustalonych reguł

Zobacz: Dochodzenie roszczeń konsumenckich przed stałymi sądami polubownymi

Sądy polubowne mogą orzekać w sprawach o prawa majątkowe, oraz o prawa niemajątkowe, z wyjątkiem spraw o alimenty.

Według kodeksu postępowania cywilnego (art.695) wyróżniamy dwa rodzaje sądów polubownych:

- sądy polubowne stałe, np. Stały Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie

- sądy polubowne ad hoc, powoływane do konkretnego sporu.

Zapis na sąd polubowny

Zapis na sąd polubowny jest umową procesową, która jest podstawą kompetencji oraz przekazuje spór powstały między stronami do rozstrzygnięcia sądowi polubownemu.

W ww. umowie należy wskazać stosunek prawny lub przedmiot sporu, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć. Jak widać strony mogą poddać pod rozstrzygnięcie sądu polubownego spory wynikłe już między nimi lub te, które mogą powstać dopiero w przyszłości, jednakże muszą pochodzić z oznaczonego wcześniej stosunku prawnego? Umowa procesowa może zawierać szereg różnych postanowień, np. wskazywać liczbę arbitrów lub sposób ich powoływania. W zapisie na sąd polubowny można wskazać stały sąd polubowny, który ewentualnie będzie rozstrzygał spór zaistniały między stronami. Jeśli chodzi o formę zapisu na sąd polubowny, powinien on być sporządzony na piśmie. Możliwe jest także zawarcie zapisu na sąd polubowny przez pełnomocnika.

Umowa procesowa między stronami może być zawarta odrębnie, bądź w umowie głównej, która kształtuje stosunek prawny między stronami, tzw. klauzula arbitrażowa. 

Zobacz: Jak sformułować zapis na sąd polubowny

Zawarcie umowy o zapis na sąd polubowny powoduje wyłączenie właściwości sądu powszechnego do rozstrzygnięcia sporu. W umowie na za zapis na sąd polubowny strony powinny wyznaczyć arbitrów, każda z nich ma prawo do takiej samej ich liczby. W przypadku, gdy strony nie wyznaczyły arbitrów, może dokonać tego za nie sąd powszechny.