Kredyty frankowe

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał 14 grudnia 2023 r., wyrok w kolejnej „polskiej” sprawie dotyczącej kredytów frankowych (tj. kredytów hipotecznych indeksowanych kursem CHF). Chodzi o sprawę o sygn. C-28/22 Getin Noble Bank, dotyczącą przedawnienia roszczeń restytucyjnych. 

Koniec 2023 roku jest niezwykle gorący dla wszystkich zainteresowanych tzw. sporami frankowymi. 7 grudnia 2023 roku TSUE wydał wyrok w polskiej sprawie C-140/22. Wyrok niezwykle korzystny dla Frankowiczów, ponieważ przywrócił on stan sprzed uchwały Sądu Najwyższego z 7 maja 2021 roku wydanej w sprawie III CZP 6/21, która narzuciła na kredytobiorców obowiązek składania oświadczeń o świadomości skutków nieważności umów kredytowych i związaną z tym obowiązkiem praktykę „obcinania” odsetek za opóźnienie należnych kredytobiorcom od banków. 

Sąd Najwyższy we wrześniu 2023 roku wydał trzy wyroki niekorzystne dla posiadaczy kredytów frankowych. W wyrokach tych SN uznał, że jeżeli nie ma określonego w umowie kredytowej przelicznika waluty, w której jest indeksowany lub denominowany kredyt (niezależnie od tego, czy tego przelicznika nie było od początku, czy też okazał się nieważny), na podstawie art. 56 kodeksu cywilnego stosuje się przelicznik wynikający ze zwyczajów i zasad współżycia społecznego. Zdaniem SN możliwa jest także analogia z innych przepisów, w szczególności art. 358 § 2 k.c. Z tego wynika, że dopuszczalne jest w takiej sytuacji zastosowanie kursu średniego NBP.

Zapadł właśnie kolejny korzystny wyrok TSUE  dla „frankowiczów” w sprawie polskiej. Czy pracownicy banków, którym banki udzieliły tzw. kredytów frankowych, mogą domagać się ich unieważniania przez sąd?

Jeśli nie roszczenie „o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału” to może roszczenie o waloryzację kapitału? Czym teraz banki zamierzają zniechęcać tzw. frankowiczów do pójścia do sądu?

Każdy „frankowicz”, który spłacił już kapitał kredytu i zamierza unieważnić swoją umowę, może – po konsultacji z prawnikiem – rozważyć zaprzestanie dalszych spłat - wskazał mecenas Radosław Górski, odnosząc się do decyzji o upadłości Getin Noble Banku.

Jak informuje Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich, banki chcąc uniknąć przedawnienia roszczeń w sądowych sporach z frankowiczami będą składały kontrpozwy. Elementem tych kontrpozwów, po wyroku TSUE z 15 czerwca 2023 r., nie będzie roszczenie o zapłatę za kapitał, tylko - najprawdopodobniej - kwestia żądań waloryzacji tych środków.

W dniu 15 czerwca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał dwa korzystne dla kredytobiorców wyroki w sprawach wytoczonych bankom przez konsumentów, którzy zaciągnęli kredyty denominowane we frankach szwajcarskich. Zdaniem TSUE bank nie ma prawa żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot wypłaconego kapitału. Ponadto Trybunał uznał, że sądy mogą zarządzać środek tymczasowy w postaci zawieszenia spłaty rat kredytu w trakcie trwania procesu o ustalenie nieuczciwego charakteru warunków umowy. Rzecznik Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego Jacek Barszczewski ocenił pierwszy z tych wyroków TSUE (w sprawie o sygn. C-520/21), jako negatywny dla sektora bankowego i całej polskiej gospodarki.

Po ostatnich zmianach prawa tylko część frankowiczów może składać pozwy do wyspecjalizowanego Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Warszawie. Ministerstwo Sprawiedliwości, komentując to, przekonuje, że nowelizacja Kodeksu postepowania cywilnego pozwoli na przyśpieszenie postępowań. Znawcy tematu jednak uważają, że na pozytywne efekty trzeba będzie poczekać. I sugerują wzmocnienie kadrowe tzw. wydziału frankowego, a także dalsze zmiany procedury. Do tego w przestrzeni publicznej pojawiają się opinie, że przez ww. zmiany kredytobiorcy mogą mieć spore trudności w uzyskaniu zabezpieczenia roszczeń.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał 16 marca 2023 r. wyrok w sprawie kredytów frankowych. Zdaniem TSUE ochrona przyznana konsumentom przez prawo UE nie jest ograniczona jedynie do okresu wykonania umowy, lecz obowiązuje również po jej wykonaniu.

Kredyty frankowe. Rzecznik Generalny TSUE Michael Collins, 16 lutego 2023 r. wydał opinię w polskiej sprawie tzw. „kredytu we frankach”. Collins stwierdził, że w przypadku, gdy sąd uzna umowę kredytu hipotecznego za nieważną z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków, konsument może dochodzić od banku roszczeń wykraczających poza żądanie zwrotu świadczeń pieniężnych. Uprawnienie to przysługuje tylko konsumentom, banki takiego prawa nie mają.

W 2022 roku do sądów wpłynęło ponad 60 tys. spraw frankowych, czyli o ok. 9% więcej niż rok wcześniej. Choć ich liczba rośnie, to nieco wolniej niż wcześniej. Spowolnienie dynamiki wzrostu jest jednak uzasadnione. Z każdym rokiem maleje bowiem liczba takich kredytów. Nie wszyscy też wiedzą, że można pozwać bank za już spłacone zobowiązanie. Natomiast nawet ten niewielki wzrost może spowolnić działanie i tak obciążonych sądów. Widać też, że wzrosła aktywność banków w składaniu pozwów, co z jednej strony zwiększyło liczbę nowych spraw, z drugiej zaś wstrzymało decyzję części osób o wystąpieniu z pozwem. Mimo tego kredytobiorcy obserwują rynek i orzecznictwo, skąd ostatnio płyną wyjątkowo dobre dla nich informacje. Dlatego rok 2023 może być bardziej dynamiczny niż poprzedni. I taki stan potrwa jeszcze przez kilka następnych lat. 

Interpretacja TSUE grozi poważnym kryzysem makroekonomicznym – ocenił prezes PFR, Paweł Borys. Prezes PFR zakłada, że rząd i KNF przeanalizują opinie rzecznika pod kątem ryzyk dla gospodarki. Zgodnie z szacunkami KNF proponowane przez TSUE rozwiązanie może kosztować ok. 100 mld zł.

Frankowicze z niecierpliwością oczekują wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kwestii prawa banków do wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. 16 lutego 2023 r. o godz. 9.30 swoją opinię w tej sprawie przedstawi Rzecznik Generalny TSUE. To orzeczenie kluczowe dla dalszego przebiegu sporów sądowych dotyczących kredytów frankowych.