W niektórych prostych sprawach, w których za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe jest wystarczające orzeczenie kary grzywny lub ograniczenia wolności, za wykroczenie skarbowe – kary grzywny, a za wykroczenie – nagany, grzywny lub kary ograniczenia wolności, przy spełnieniu dodatkowych warunków sąd może na posiedzeniu bez udziału stron i bez przeprowadzania rozprawy wydać wyrok, zwany wyrokiem nakazowym, jeżeli okoliczności czynu i wina oskarżonego (obwinionego) nie budzą wątpliwości.
Istnieje grupa przestępstw, w stosunku do
których prowadzenie postępowania uzależnione jest od Twojej inicjatywy. Bez
Twojej zgody, wyrażonej we wniosku o ściganie, policja czy prokurator, pomimo wiedzy o dokonaniu
przestępstwa, podejmie tylko czynności niecierpiące zwłoki w celu
zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmierzające do wyjaśnienia,
czy wniosek będzie złożony.
Mandat kojarzy się bezpośrednio z policją, jednak nie tylko ona ma prawo do jego wydania. Może to jeszcze uczynić Straż Pożarna, Inspekcja Weterynaryjna, Straż Ochrony Kolei, Straż Graniczna, Państwowa Straż Łowiecka, straż miejska, Inspekcja Handlowa, Inspekcja Transportu Drogowego, Państwowa Inspekcja Sanitarna, organy nadzoru budowlanego.
Na potrzeby niniejszego opracowania, pod pojęciem postępowania karnego będziemy rozumieć każde postępowanie, którego celem jest osądzenie sprawcy czynu zabronionego, za wyjątkiem postępowania w sprawach nieletnich. Takimi czynami zabronionymi mogą być: przestępstwa, wykroczenia, przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe.
Musisz stawić się w sądzie zawsze wtedy, gdy wynika to wprost z wezwania, jakie otrzymałeś. Poza tym wypadkiem, Twoja obecność na kolejnych rozprawach nie jest obowiązkowa. Musisz jednak pamiętać, że nieobecność w sądzie nie powoduje zatrzymania procesu. Rozprawa, na której Cię nie ma, odbędzie się pomimo Twojej nieobecności (por. art. 107 p.s.a.).
Z Konstytucji RP jednoznacznie wynika, że „każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej” (art. 77 Konstytucji). Działaniem organu władzy publicznej może być również wydanie określonego orzeczenia przez sąd. Jeżeli zostanie ustalone, że orzeczenie zostało wydane niezgodnie z prawem, a Tobie z tego tytułu została wyrządzona szkoda, masz prawo do żądania od państwa stosownego odszkodowania.