Tematy - Postępowanie karne, Encyklopedia prawa - INFOR.PL

Sejm RP przyjął reformę procedury karnej, która ma skrócić czas trwania postępowań przed sądem.

Prezydent podpisał ustawę z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ma wzmocnić pozycje nieletniego w postępowaniu.

Rząd poparł projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego i ustawy Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, który do sejmu wpłynął w styczniu tego roku. Projekt ten dopuszcza występowanie w charakterze pełnomocników w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, osób najbliższych osobom pokrzywdzonym.

Sejm uchwalił nowelizację Kodeksu postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Ustawa wprowadza kontradyktoryjność procesu karnego, czyli sytuację, w której strony są sobie równe i toczą spór przed sądem pełniącym rolę arbitra.

Od 23 lipca 2013 r. osoba, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie nie będąc pokrzywdzonym może wnieść zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa, jeżeli wskutek przestępstwa doszło do naruszenia jej praw. Przysługuje jej ponadto zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami pełnomocnikiem w postępowaniu karnym oraz w sprawach o wykroczenia może być wyłączenia adwokat lub radca prawny. Projekt zmiany kodeksów przewiduje dopuszczenie ustanowienia pełnomocnikiem również osoby najbliższej.

Małym świadkiem koronnym jest sprawca, który wraz z innymi osobami współdziałał w popełnieniu przestępstwa, a który organom ścigania ujawnił niezbędne informacje dotyczące okoliczności jego popełnienia. W takim przypadku sąd obligatoryjnie orzeka nadzwyczajne złagodzenie kary.

Kategorie osób zaginionych zostały wyszczególnione w zarządzeniu Komendanta Głównego Policji. Podział ten różnicuje niektóre z działań policji podejmowanych względem osób zaginionych.

Świadkiem incognito jest osoba, wobec której istnieje uzasadniona obawa zagrożenia dla życia, zdrowia, wolności luba mienia bądź wobec osób dla niej najbliższych. Tożsamość świadka dla celów procesowych zostaje utajniona. Świadka incognito przesłuchuje prokurator bądź sąd w wyznaczonym przez sąd miejscu lub przy użyciu odpowiednich urządzeń technicznych.

Konsekwencje odmowy przyjęcia pisma z sądu mogą być niekiedy bardzo dotkliwe. Błędnie może się wydawać, iż odmowa odebrania sądowej korespondencji dostarczonej nam przez listonosza, nie będzie rodzić wobec nas żadnych negatywnych skutków. Kodeks postępowania karnego reguluje tę kwestię jednak odmiennie.

Zgodnie z zasadą jawności postępowania karnego postępowanie sądowe (rozprawa) odbywa się jawnie, a tylko wyjątkowo przepisy proceduralne ograniczają jawność poprzez zarówno wyłączenie jawności rozprawy jak również poprzez ograniczenie udziału osób, które mogą uczestniczyć w rozprawie w charakterze publiczności. Niniejsze opracowanie przedstawi odpowiedź na pytanie, kto może uczestniczyć w rozprawie.

Zgodnie z kodeksowymi uregulowaniami w procesie karnym obowiązuje zasada jawności procesu karnego, której wyrazem jest nie tylko udział publiczności w rozprawie, (jeżeli nie zachodzą przewidziane prawem okoliczności wyłączenia jawności rozprawy), ale również prawo mediów do utrwalania obrazu i dźwięku z przebiegu rozprawy za zgodą sądu (który jej udziela, gdy zachodzą ku temu ustawowe przesłanki). Kiedy media mają prawo do utrwalania obrazu i dźwięku na rozprawie?

Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego przyznaje osobie zawiadamiającej o popełnieniu przestępstwa - która nie posiada statusu pokrzywdzonego - prawo do zaskarżania postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa lub postanowienia o jego umorzeniu.

Przyjęty przez Radę Ministrów projekt Ministerstwa Sprawiedliwości zakłada przepływ elektronicznych odpowiedników dokumentów pomiędzy sądami powszechnymi a Krajowym Rejestrem Karnym.

Przeszukanie jest instytucją prawa karnego, która wielokrotnie budzi emocje osób, które jej doświadczyły. Szczegółowe regulacje w tym temacie zawiera Kodeks postępowania karnego.

W dniu 5 listopada 2012 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, której celem jest przede wszystkim ujednolicenie zasad zwrotu kosztów sądowych osobom uczestniczącym w procesach.

Na świadku oprócz pewnych uprawnień procesowych np. do odmowy zeznań lub odmowy odpowiedzi na pytanie w określonych ustawowo sytuacjach) ciążą również procesowe obowiązki w tym w szczególności stawiennictwa na wezwanie oraz nieutrudniania postępowania. Za naruszenie wskazanych obowiązków na świadka może być nałożona kara porządkowa, od której ma prawo się odwołać.

Nowelizacja kodeksu postępowania karnego zobowiąże sądy oraz prokuratorów do zwracania się o informację co do prowadzonych postępowań karnych przez inne państwa członkowskie Unii Europejskiej.

Projekty Ministerstwa Sprawiedliwości zakładają m. in. możliwość reprezentowania oskarżonych przez radców prawnych oraz ograniczenie inicjatywy dowodowej sądu.

Zgodnie z kodeksem postępowania karnego, oskarżony ma prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim i tłumacz ten powinien uczestniczyć we wszystkich czynnościach dokonywanych z udziałem oskarżonego.

Kodeks postępowania karnego ustanawia możliwość poręczenia za podejrzanego/oskarżonego udzielanego przez tzw. osobę godną zaufania, który może być połączony z dozorem stosowanym wobec tegoż podejrzanego/oskarżonego. Kto może być osobą godną zaufania?

Instytucja poręczenia społecznego jest jednym z przejawów realizacji w procesie karnym zasady tzw. socjalizacji procesu karnego. Istotą tego poręczenia jest to, iż ustawowo określone podmioty (uczestnicy życia społecznego) mogą poręczyć za danego podejrzanego/oskarżonego.

Wyrok nakazowy wydawany jest zawsze przez sąd na jednoosobowym posiedzeniu niejawnym i zawsze ma charakter skazujący. Traktuje się go jako propozycję kary, jaką składa oskarżonemu sąd, która może zostać przez oskarżonego odrzucona poprzez wniesienie tzw. sprzeciwu.

Po zmianie kodeksu postępowania karnego każde z państw członkowskich UE będzie mogło - po dokonaniu uzgodnień z innym państwem - przekazać do dalszego prowadzenia wszczęte postępowanie karne, a tym samym zakończyć to, które samo prowadziło.

Oskarżony tymczasowo aresztowany może porozumiewać się ze swym obrońcą podczas nieobecności innych osób oraz korespondencyjnie. Zgodę musi wyrazić prokurator.

W procesie karnym, tak jak i w innych rodzajach procedur (cywilnej, administracyjnej) jest określona zasada ciężaru dowodu (tzw. onus probandi). W procesie cywilnym klasyczną regułą jest to, iż na osobie podnoszącej dane twierdzenie, ciąży obowiązek jego udowodnienia. Procedura karna ma w tym względzie pewne cechy wspólne, ale także i odmienności, które wymagają przedstawienia.

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego obrońcą oskarżonego lub podejrzanego może być tylko adwokat. Przepisy procedury karnej przewidują jednak możliwy udział radców prawnych w postępowaniu karnym – w charakterze pełnomocników (choć oczywiście pełnomocnikami mogą być również adwokaci).

Zgodnie z treścią kodeksu postępowania karnego w postępowaniu karnym możliwe jest przeprowadzenie postępowania mediacyjnego pomiędzy podejrzanym (oskarżonym) a pokrzywdzonym. Treść tej mediacji jest istotna albowiem może wpływać na wymiar kary oskarżonego, możliwość zastosowania wobec niego warunkowego umorzenia postępowania lub umorzenia postępowania (w przypadku spraw z oskarżenia prywatnego).

Rząd przyjął założenia do projektu nowelizacji postępowania karnego. Sędzia częściej będzie orzekał jednoosobowo, a liczba zatrzymań i aresztów zostanie ograniczona.

W sprawach karnych osoby nieletnie, a więc takie które nie ukończyły siedemnastego roku życia mogą być reprezentowane przez swoich rodziców. W przypadku postępowania administracyjnego osoby posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych posiadają w pewnych przypadkach zdolność procesową. W pozostałym zakresie działają przez przedstawicieli ustawowych.

Tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu. Środek ten stosuje w postępowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki także inny sąd rejonowy.

Zatrzymanie stanowi jeden z środków przymusu procesowego uregulowanego w kodeksie postępowania karnego. Jego celem jest zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania poprzez ograniczenie prawa do wolności i nietykalności osobistej.

W toku postępowania w stosunku do nieobecnych odstępuje się od przesłuchania podejrzanego, konfrontacji z jego udziałem, okazania sprawcy czynu, końcowego zaznajomienia z aktami postępowania przygotowawczego.

W postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy niniejszego kodeksu karnego skarbowego nie stanowią inaczej. Oznacza to, iż reguły obowiązujące w postępowaniu odwoławczym o przestępstwa i wykroczenia skarbowe, poza kilkoma wyjątkami, są zasadniczo zbieżne z regułami ogólnymi procedury karnej.

Osoba najbliższa dla oskarżonego może odmówić zeznań. Szczególny problem pojawia jednak się w sytuacji wielości oskarżonych, z których tylko jeden jest osobą najbliższą dla świadka albo pozostaje z nim w szczególnie bliskim stosunku osobistym.

Jeżeli zostałeś zatrzymany na posiadaniu niewielkiej ilości narkotyków i jesteś osobą niekaraną za przestępstwo umyślne, wówczas możesz przekonać Sąd by warunkowo umorzył prowadzone przeciwko Tobie postępowanie karne. Jak tego dokonać?

W przypadku znikomego stopnia szkodliwości społecznej istnieje możliwość umorzenia postępowania o posiadanie narkotyków. Co decyduje o stopniu społecznej szkodliwości tego czynu?

Posiadanie nawet niewielkiej ilości narkotyku na własny użytek jest co do zasady przestępstwem ściganym z urzędu. Popełnienie go skutkuje pociągnięciem posiadacza do odpowiedzialności karnej. Czy posiadanie narkotyków zawsze jest przestępstwem?

Zgłoszenie zgonu jest obowiązkiem prawnym nie tylko członków rodziny. Kto, do jakiego urzędu i w jakim terminie jest zobowiązany do zgłoszenia zgonu?

Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło projekt reformy procesu karnego. Założeniami reformy jest w dużej mierze zwiększenie kontradyktoryjności procesu karnego oraz wprowadzenie nowych możliwości umorzenia dochodzenia. Jak Ministerstwo Sprawiedliwości chce zreformować postępowanie karne?

Często zdarza się, że świadek zostaje wezwany do złożenia zeznań do sądu oddalonego o wiele kilometrów od jego miejsca zamieszkania. Może to sprawiać świadkowi uzasadnioną trudność w dotarciu do odległego sądu. Czy istnieje możliwość przesłuchania świadka w miejscu zamieszkania?

Przepisy karnoprocesowe wprowadzają instytucję wyłączenia sędziego. Sędzia może zostać wyłączony z orzekania w dwóch przypadkach.

W toku procesu karnego może okazać się, iż właściwym do rozpoznawania sprawy jest sąd, który nie jest sądem miejsca zamieszkania ani oskarżonego ani większości osób podlegających wezwaniu na rozprawę. Z uwagi właśnie na te osoby ustawodawca w Kodeksu postępowania karnego przewidział możliwość zwrócenia się przez dany sąd (mający rozpoznawać sprawę) do sądu wyższego rzędu nad nim o wyznaczenie innego właściwego miejscowo sądu (tego samego rzędu co sąd wnioskodawca). Fachowo nazywa się to zmianą właściwości sądu z uwagi na ekonomikę procesową.

Konstytucja gwarantuje każdemu prawo do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd. Urzeczywistnieniem tego prawa w procedurze karnej jest instytucja wyłączenia sędziego. Jej istota polega na tym, że jeżeli zachodzą okoliczności, które stanowią (lub mogą stanowić) naruszenie bezstronności lub niezawisłości sędziowskiej dany sędzia zostaje z mocy prawa wyłączony i na jego miejsce wstępuje inny sędzia.

Odbiór pism procesowych jest obowiązkiem ustawowym stron procesu. Dokonanie tej czynności może wywołać trojakie skutki: uruchamiać terminy na wykonanie czynności procesowej zawierać wezwanie do dokonania lub uczestnictwa w danej czynności procesowej lub mieć charakter jedynie informacyjny dla strony.

Gwarancja bezstronnego i niezawisłego sądu wynikająca z Konstytucji RP znajduje odzwierciedlenie w mechanizmie wyłączenia sędziego z powodu wystąpienia okoliczności, które naruszyłyby wskazane gwarancje konstytucyjne.

W procesie karnym pokrzywdzony może pisemnie, aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego, zgłosić powództwo cywilne przeciwko oskarżonemu. Niniejsze opracowanie przedstawia jak sporządzić taki pozew.

Wśród powszechnie panujących opinii i poglądów panuje wiele mitów, co do doręczeń pism w procesie karnym. Należy je raz na zawsze (oby skutecznie) obalić – brak odbioru pisma nie powoduje zakończenia sprawy ani nie przynosi nic dobrego niedoszłemu odbiorcy, podobnie jak odmowa jego przyjęcia.

W procesie karnym uprawnieniem oskarżonego jest uczestnictwo w każdej dokonywanej przez sąd czynności procesowej. Od wskazanej reguły ustawodawca przewidział jedno odstępstwo: w wyjątkowych wypadkach, gdy należy się obawiać, że obecność oskarżonego mogłaby oddziaływać krępująco na wyjaśnienia współoskarżonego albo na zeznania świadka lub biegłego, przewodniczący może zarządzić, aby na czas przesłuchania danej osoby oskarżony opuścił salę sądową.

Przesłanki łączenia postępowań karnych mają charakter ocenny. Przepisy Kodeksu postępowania karnego zostawiają sędziom pewien margines swobody odnoszący się do możliwości łączenia spraw karnych. Ma to zapewnić realizację celów procesu – pełnego i rzetelnego rozpoznania sprawy oraz orzekania bez zbędnej zwłoki.

Postępowanie karne, Encyklopedia prawa

Nowelizacja kodeksu postępowania karnego

Zmiany w postępowaniu w sprawach nieletnich

Osoba najbliższa pełnomocnikiem w procesie karnym

Kontradyktoryjnośc w procesie karnym

Więcej uprawnień dla osoby zawiadamiającej o przestępstwie

Pełnomocnictwo w postępowaniu karnym – zmiany

Instytucja małego świadka koronnego

Kategorie osób zaginionych

Przesłuchanie świadka anonimowego

Konsekwencje odmowy przyjęcia pisma z sądu

Udział publiczności w rozprawie

Prawo do utrwalania obrazu i dźwięku przez media

Zażalenie nie tylko dla pokrzywdzonego

Informacje z KRK szybciej trafią do sądu

Przeszukanie w procesie karnym

Nowe zasady zwrotu kosztów podróży świadkom

Odwołanie się świadka od kary porządkowej

Zmiany w Kodeksie postępowania karnego

Zmiany w postępowaniu karnym

Prawo oskarżonego do posiadania tłumacza

Poręczenie osoby godnej zaufania

Co to jest poręczenie społeczne?

Przesłanki wydania wyroku nakazowego

Reforma postępowania karnego uprości procedurę w UE

Kontakt oskarżonego z obrońcą w areszcie

Na kim leży ciężar dowodu w procesie karnym?

Udział radcy prawnego w procesie karnym

Mediacja w postępowaniu karnym

Reforma postępowania karnego przyjęta przez rząd

Reprezentacja dziecka przed sądem w sprawach karnych i administracyjnych

Tymczasowe aresztowanie w postępowaniu karnym skarbowym

Zatrzymanie w postępowaniu karnym skarbowym

Przebieg postępowania karnoskarbowego w stosunku do nieobecnych

Czy mogę odwołać się od wyroku w sprawie karnoskarbowej?

Zakazy dowodowe w przypadku procesu złożonego

Kiedy wnosić o warunkowe umorzenie postępowania o posiadanie narkotyków?

Od czego zależy stopień społecznej szkodliwości posiadania narkotyków?

Kiedy posiadanie narkotyków nie jest przestępstwem?

Gdzie zgłosić zgon?

Ministerstwo Sprawiedliwości chce zreformować postępowanie karne

Przesłuchanie świadka w miejscu zamieszkania

Problem wyłączenia sędziego

Zmiana właściwości sądu z uwagi na ekonomikę procesową

Wyłączenie sędziego z urzędu

Skutki procesowe odbioru pism

Procedura wyłączenia sędziego

Jak skonstruować pozew cywilny w procesie karnym?

Fałszywe mity o doręczeniach pism

Zeznania świadka w sądzie pod nieobecność oskarżonego

Łączenie spraw w postępowaniu karnym