Testament - vademecum

Rodzaje testamentów

Testament jest oświadczeniem woli spadkodawcy sporządzanym na wypadek śmierci. Wyróżniamy testamenty zwykłe i szczególne.

Testamentem zwykłym jest :

• testament odręczny – holograficzny, napisany w całości ręcznie;
• alograficzny - spisany przez osobę inną niż spadkodawca, np. wójt, starosta; 
• notarialny, sporządzany przez notariusza w formie aktu notarialnego w obecności spadkodawcy.

Zobacz również: Jakie są rodzaje testamentów

Wybierając formę testamentu holograficznego powinno sporządzić się go odręcznie, opatrzyć go datą i co najważniejsze, podpisać.

Zobacz również: Czy testament napisany na komputerze jest ważny

Najbezpieczniejszą formą testamentu jest forma aktu notarialnego. Daje to gwarancje prawidłowego sporządzenia testamentu a jednocześnie zabezpiecza przechowywanie go. Warto dodatkowo poinformować najbliższych o fakcie sporządzenia ostatniej woli.

Zobacz również: Jak przechowywać testament?

Testamenty szczególne to testament ustny, podróżny i wojskowy. Mogą być sporządzone wyłącznie w określonych okolicznościach a ich moc wygasa po upływie 6 miesięcy od dnia ustania tych okoliczności.

Testament ustny można gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo takie okoliczności, kiedy zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Spadkodawca oświadcza swoją wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Warunkiem ważności takiego testamentu jest fakt, że przed upływem roku od złożenia takiego testamentu, jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy, a pismo to podpisze spadkodawca i świadkowie.

Zobacz również: Testament ustny wymaga potwierdzenia

Zobacz również: Kiedy testament ustny jest ważny

Zobacz również: Kto nie może być świadkiem testamentu ustnego

Testament sporządzony przez kilka osób, na przykład małżonków, będzie nieważny. Podobnie gdy do spisania testamentu dojdzie przez przedstawiciela.

Zobacz również: Testament wspólny małżonków

Co do zasady, osoba u której stwierdzono chorobę psychiczną, nie może sporządzić ważnego testamentu. Jednak jeżeli taka osoba znajduje się w okresie cofnięcia choroby, to wówczas testament przez nią sporządzony będzie ważny. Możliwe jest powołanie biegłego, który oceni czy testator znajdował się w stanie wyłączającym sporządzenie ważnego testamentu.

Zobacz również: Czy osoba chora może sporządzić ważny testament

W przypadku gdy spadkodawca pozostawił kilka testamentów, poprzedni odwołany jest przez kolejny wtedy, gdy ten wyraźnie tak stanowi. Natomiast gdy takiej klauzuli testator nie zawarł, odwołaniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego.

Zobacz też: Gdy spadkodawca pozostawił kilka testamentów

Zobacz też: Który z pozostawionych testamentów jest wiążący?

Istnieje możliwość odwołania testamentu. Jeśli dokument jest w posiadaniu spadkodawcy, może dokonać jego fizycznego zniszczenia albo dokonać zmian w treści, skreślając bądź zamazując tekst. W przypadku zmiany testamentu poprzez sporządzenie nowego dokumentu istotne jest jego datowanie. Bez daty, w sytuacji, w której nie można określić wzajemnych relacji czasowych pomiędzy testamentami – obydwa będą nieważne.

Zobacz również: Odwołanie testamentu

Zobacz również: Czy można odwołać testament?

Jeśli nośnik testamentu uległ zniszczeniu można starać się odtworzyć jego treść w oparciu o zeznania świadków, na przykład krewnych zmarłego. Możliwość taką przewiduje art. 246 Kodeksu postępowania cywilnego, który pozwala ustalać treść dokumentu w przypadku zaginięcia, zniszczenia, zabrania przez osobę trzecią.

Zobacz również: Zagubiony testament

Testament będzie nieważny, jeśli:

• nie został napisany własnoręcznie;
• brak jest podpisu;
• został zawarty termin lub warunek;
• jest to testament wspólny dla kilku osób;
• jest to testament szczególny a upłynął termin ustawowy;
• brak jest daty a nie można wywnioskować relacji między kilkoma dokumentami;
• świadkami były nieuprawnione osoby.

Zobacz również: Nieważność testamentu

Przyczynami nieważności testamentu oprócz tych powołanych wyżej mogą być też niepoczytalność, błąd, groźba czy fałszerstwo. Jeśli chcemy się na nie powołać, konieczne będzie przeprowadzenie postępowania dowodowego – już na etapie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku można złożyć wniosek uznanie testamentu za nieważny.

Zobacz również: Jak obalić testament

Co może zawierać testament

Regulacje prawne pozwalają na rozdysponowanie własnym majątkiem na wiele sposobów.

1. Podstawienie

Jeśli nie jesteśmy pewni, czy wskazana przez nas w testamencie osoba będzie chciała lub mogła dziedziczyć, możemy dokonać podstawienia wskazując w jej miejsce inną osobę. Jest to wyjątek od zakazu ustanawiania warunków w testamencie.

Zobacz również: Podstawienie testamentowe

Zobacz również: Czy można kogoś uczynić spadkobiercą „pod warunkiem”

2. Zapis

Zapis to rozporządzenie spadkodawcy, dzięki któremu można przekazać konkretny składnik majątku bądź określoną kwotę pieniędzy. Zapisobierca nie staje się jednak automatycznie właścicielem zapisanej rzeczy, a jedynie nabywa prawo do żądania wydania mu rzeczy od spadkobiercy.

Zobacz również: Czym jest zapis testamentowy

Zobacz również: Kim jest zapisobiorca?

3. Polecenie

Spadkodawca może nałożyć na spadkobiercę i zapisobiercę obowiązek określonego działania lub zaniechania.

Zobacz również: Czym jest polecenie w testamencie?

Zobacz również: Czym jest polecenie testamentowe

Zobacz również: Jak przekazać pojedyncze przedmioty na wypadek śmierci?

 4. Wydziedziczenie

Samo pozbawienie udziału w spadku poprzez nie powołanie w testamencie nie jest wydziedziczeniem i w sytuacji pominięcia np. małżonka czy dziecka doprowadzi do możliwości skorzystania przez nich z prawa zachowku. Aby pozbawić bliskiego krewnego prawa do zachowku należy go wydziedziczyć. Jest to możliwe w sytuacji, gdy uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego albo gdy dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego ciężkiego przestępstwa bądź też uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Zobacz również: Jak kogoś wydziedziczyć

5. Wykonawca testamentu 

Wykonawcą testamentu nie musi być nikt z grona spadkobierców, może być to po prostu osoba zaufana spadkodawcy. Jego główne zadanie to zarządzanie majątkiem spadkowym i sprawowanie nad nim pieczy.

Zobacz również: Wykonawca testamentu

Zobacz również: Jak sporządzić ważny testament

Zobacz serwis: Testament