Zadatek a zaliczka przy zakupie auta

Pojęcie zadatku i zaliczki bywa bardzo często ze sobą mylone. Bardzo ważne jest aby w umowie przedwstępnej dokładnie i wyraźnie wskazać czy decydujemy się na wpłacenie zaliczki czy też zadatku. Zły wybór może nieść ze sobą przykre konsekwencje.

Czym jest zaliczka

Pojęcie zaliczki, choć pojawia się w przepisach Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) nie ma swojej definicji legalnej. Z praktyki jednak wynika, że zaliczka to część ceny, która jest opłacana jeszcze przed wykonaniem umowy. W przypadku samochodu zaliczką będzie po prostu część ceny tego samochodu.

Jeżeli umowa dojdzie do skutku, tj. samochód zostanie sprzedany kupującemu, który wpłacił zaliczkę, to tą zaliczkę sprzedający zaliczy w poczet wynagrodzenia. W przypadku gdy umowa do skutku jednak nie dojdzie, zaliczka zwracana jest stronie, która ją wpłaciła przy czym nie ważne jest to, która ze stron zrezygnowała z umowy.

X – kupujący, podpisał z Y – sprzedającym, umowę przedwstępną w sprawie kupna samochodu. Ustalili, że X wpłaci zaliczkę w kwocie 2000 zł, co też X zrobił. Po pewnym czasie X jednak rozmyślił się i stwierdził, że nie chce kupować tego samochodu. Y musi zwrócić niedoszłemu kupującemu całą zaliczkę. Podobnie byłoby gdyby Y po prostu sprzedał samochód komuś innemu – Y musiałby tylko zwrócić X zaliczkę.

Zaliczka nie pełni więc funkcji zabezpieczającej, ponieważ nie ma żadnych konsekwencji wcześniejszego zerwania umowy – wpłacona zaliczka i tak, co do zasady, podlega zwrotowi.

Zadatek

Przepisy k.c. lepiej wyjaśniają znaczenie i funkcję zadatku niż to robią w przypadku zaliczki. Kwestia zadatku została uregulowana w art. 394 k.c. Zgodnie z tym przepisem, wpłacony przy zawarciu umowy zadatek ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować. Jeżeli ta druga strona sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

X – kupujący, zawarł z Y – sprzedającym umowę przedwstępną w sprawie zakupu auta. Umówili się, że X wpłaci 2000 zł zadatku co też uczynił. Po pewnym czasie okazało się jednak, że Y sprzedał ten samochód komuś innemu. Sprzedawca jest więc zobowiązany do oddania kupującemu dwukrotności zadatku (4000 zł) na skutek niewykonania umowy. Jeżeli to X zrezygnowałby z zakupu tego auta to Y mógłby zatrzymać zadatek dla siebie.

Widać więc, że zadatek w oczywisty sposób pełni funkcję zabezpieczającą przed niewykonaniem umowy. Strona, która poniosła szkodę poprzez niewykonanie umowy przez drugą stronę, może zażądać dwukrotnie większego zadatku od tego, który wpłaciła. Dla strony, która przyjęła zadatek niewykonanie umowy jest więc nieopłacalne.