Tematy - Rozwód kościelny, Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego - INFOR.PL

Pozew rozwodowy tworzony wedle polskiego prawa niewiele różni się od tego tworzonego wedle prawa niemieckiego. Obecnie na konkretnym przykładzie można zobaczyć różnicę już jedynie na etapie pisania powództwa.

Prawo kanoniczne wyróżnia dwa rodzaje kar według sposobu ich sankcjonowania. W jakiś sposób ewenementem odróżniającym prawo kanoniczne od cywilnego jest sposób nakładania kar?

Kodeks Prawa Kanonicznego w wielu przypadkach nie reguluje całości zagadnienia, wobec czego pojawia się szereg wątpliwości. Jednakże w niektórych sytuacjach przyzwala w drodze wyjątków na pewne odstępstwa.

By móc wnosić o ustalenie nieważności małżeństwa kościelnego, musi zaistnieć przynajmniej przeszkoda zrywająca, wada dotycząca zgody małżeńskiej czy też brak formy przepisanej prawem. Jednakże Kodeks Prawa Kanonicznego, wprowadza również możliwość rozwiązania zawartego małżeństwa.

Podczas starania się o orzeczenie nieważności swojego małżeństwa kościelnego nie istnieje konieczność jego unieważnienia wg norm prawa cywilnego, a tym bardziej nie istnieje konieczność uzyskania rozwodu. Także problem zawarcia małżeństwa typu konkordatowego nie istnieje, gdyż będąc dopuszczonym do ślubu kościelnego, będzie się dopuszczonym do cywilnego.

Jednym z etapów podczas procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest publikacja akt, zwana inaczej ich odczytem (nt. od kan. 1598 KPK do kan. 1606 KPK). Mimo, iż etap ten jest już prawie na końcu procesu, to właściwe jego wykorzystanie może zaważyć o treści wyroku.

Do najczęściej spotykanych środków dowodowych, które mogą być zaproponowane przez strony w trakcie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa są: ich oświadczenia, zeznania świadków, dowód z dokumentów, opinia biegłych. W niniejszym artykule przedstawię najczęstsze zapytania, jak i odpowiedzi na nie, a związane bezpośrednio z naszym zagadnieniem.

Bardzo częstym zapytaniem u zainteresowanych osób jest to, dotyczące przebiegu procesu, jego poszczególnych etapów. W niniejszym artykule zarysowane zostaną przynajmniej najważniejsze etapy kościelnego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa przy wskazaniu wybranych kanonów oraz przy wzięciu również pod uwagę faktu, iż praktyka poszczególnych sądów kościelnych może różnić się między sobą przy zachowaniu jednak istoty.

Na przykładzie wybranych zagadnień z prawa małżeńskiego przedstawione zostaną różnice pomiędzy Kodeksem Kanonów Kościołów Wschodnich a Kodeksem Prawa Kanonicznego.

Pojęcie takie jak „wina” strony procesowej w kościelnym procesie małżeńskim nie istnieje. Ja jednak użyłam tego sformułowania dla ukazania zasadniczej różnicy pomiędzy tytułami prawnymi, na podstawie których przebiega proces, a których istnienie nie jest niejako zawinione przez stronę a tymi powstałymi z jej „winy”.

Zgodnie z prawem kanonicznym, strony procesu kościelnego posiadają możliwość realizacji swoich praw za pomocą osób kompetentnych – biegłych w prawie kanonicznym. Skorzystanie z pomocy prawnej adwokata jest możliwe na każdym etapie procesu kościelnego, jak i od samego początku jego trwania.

W analogii do artykułu na temat rzadko spotykanych przeszkód małżeńskich w obecnym poruszymy tematykę sporadycznie spotkanych wad zgody małżeńskiej, również celem pełniejszego ich obrazu.. Wybrałam te wady, które dotyczą błędu.

Jest szereg publikacji, drobnych artykułów na temat przeszkód małżeńskich, w obecnym skoncentrujemy się na rzadko u nas spotykanych, aby mieć pełny obraz wszystkich.

Pomimo różnych tytułów, z powodu których wszczyna się proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego, strony i niekiedy świadkowie zadają w istocie podobne pytania, poruszają podobne problemy. W poniższym artykule chciałabym przedstawić je, jak i jednocześnie na nie odpowiedzieć.

Człowiek winien „dojrzeć” do podjęcia decyzji odnośnie wszczęcia kościelnego procesu o stwierdzenie nieważności jego małżeństwa. Czasami jest to podyktowane faktem, iż osoba jest emocjonalnie wyczerpana dotychczasowym, bądź wychodzi z założenia, iż nie zamierza w przyszłości wstępować w nowy związek małżeński. W niniejszym artykule spróbujemy jednak powiedzieć, dlaczego warto w miarę szybko podjąć starania o proces.

Przyczynkiem do napisania tego artykułu była przeprowadzona niedawno rozmowa: czy adwokat może przygotowywać stronę i świadków do procesu. W swoim artykule stoję na stanowisku, iż jest to jedna z czynności adwokata. Ukażę tego racje, chociaż jak widać może wzbudzać to kontrowersje.

Najczęściej spotykanym tytułem prawnym, na podstawie którego przebiegają kościelne procesy o stwierdzenie nieważności małżeństwa, jest tytuł niezdolność natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (kan. 1095 nr 3 KPK). Pod analizowaną wadę woli podpadają różnego rodzaju zaburzenia.

Na przykładzie tej wady konsensu małżeńskiego widać w pewien sposób rozwój prawa. W przeszłości bowiem jakieś zaburzenie nieznane nauce było pomijane przez prawo jako niekwalifikujące daną sprawę do wyroku pozytywnego. Z biegiem jednak czasu i wraz z rozwojem nauk zmieniało się też orzecznictwo. Myślę, iż takim jednym z bardziej wyrazistych przykładów może być kwestia zaburzenia odżywiania.

Nie zawsze jest akurat tak, iż w kościelnym prawie małżeńskim mamy do czynienia wyłącznie z sytuacją, kiedy następuje orzeczenie (stwierdzenie) nieważności zawartego związku z uwagi na prosty fakt, iż od początku było ono nieważne. Czasami jest zupełnie inaczej – małżeństwo zostaje ważnie zawarte, a jednak stronom przysługuje prawo po odpowiedniej procedurze ponownego jego zawarcia.

W niektórych kościelnych procesach małżeńskich może zaistnieć sytuacja, kiedy jedna ze stron, względnie obie, zamierzają skontaktować się z Najwyższym Trybunałem Sygnatury Apostolskiej (w dalszej części tekstu posługiwać się będziemy skrótem – Sygnatura Apostolska). Zasadniczym pytaniem jest to: kiedy możemy mówić o styczności z tą instytucją.

Symulacja (inny termin to wykluczenie) polega na niechceniu czegoś. W przypadku wykluczenia zgody małżeńskiej będzie to niechcenie zawarcia związku, bądź jak w literaturze specjalistycznej czytamy, chcenie jego niezawarcia. Analogicznie w pozostałych rodzajach symulacji mamy do czynienia z wykluczeniem wierności, jedności, nierozerwalności, i potomstwa.

Są takie tytuły, czyli przyczyny prawne, na podstawie których nie można równocześnie orzec nieważności związku małżeńskiego po tej samej stronie procesowej. Stąd tą niemożliwość nazwałam zasadą niełączenia.

Wertując Kodeks Prawa Kanonicznego pod kątem terminów, czasu na dany etap w kościelnym procesie małżeńskim, można wnioskować, iż jest ich niemała ilość, tymczasem do wielu z nich można podchodzić elastycznie.

Małżeństwo należy uznać za ważne, nawet gdy w czasie jego trwania pojawią się jakieś wątpliwości. Oznacza to tym samym, iż po otrzymaniu stwierdzenia nieważności swojego małżeństwa obie strony mogą być przekonane, iż do tego momentu nie żyły w grzesznym związku.

Nie do rzadkości należy konflikt, pretensje, jakie mogą powstać pomiędzy adwokatem a jego klientem, których źródłem jest niezrozumienie, brak należytego wyjaśnienia, na czym polega czynne uczestnictwo w kościelnym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa, z jednej strony, adwokata kościelnego, a z drugiej, strony, która jest przez niego reprezentowana.

Już w pierwszej fazie kontaktu z klientem, bądź też zetknięcia się jego z kościelnym procesem małżeńskim daje się zauważyć może nie tyle zdziwienie, co bardziej uświadomienie sobie różnicy pomiędzy cywilnym rozwodem i jego przebiegiem a właśnie procesem o orzeczenie nieważności małżeństwa.

Błędem, który może narazić stronę na niepotrzebne dodatkowe działania jest przeniesienie schematu działań z innego sądu do swojego. Dzieje się to wówczas, gdy ktoś z bliskich jest w trakcie albo już po swoim kościelnym procesie, zaś druga strona na zasadzie analogii przenosi schemat jednego procesu, dodajmy – toczącego się zupełnie w innym sądzie – do swojej sprawy.

Podczas kościelnego procesu małżeńskiego albo też już na samym jego początku strona, strony mogą napotkać na pewne przeszkody jego kontynuowania, wszczęcia. W obecnym artykule rozważymy niektóre z nich, aby móc je uniknąć, gdyż winno się zdawać sprawę, iż niejedne z nich powstają niejako na własne życzenie strony.

W niniejszym artykule omówię wykluczenie przymiotu dobra wspólnego małżonków jako symulację zgody małżeńskiej. Symulacja strony podczas wyrażania zgody na małżeństwo wyklucza istotę przymierza małżeńskiego, a więc podporządkowanie go dobru małżonków.

Sam młody wiek nie jest równoznaczny z nieważnie zawartym związkiem małżeńskim. Pojawia się zatem podstawowe pytanie: czy rzeczywiście wiek nie ma żadnego wpływu na stwierdzenie nieważności kościelnego małżeństwa?

Często można spotkać się z problemem, czy małżeństwo zawarte przez osobę mającą inne poglądy, co więcej naukę inną niż Kościół Katolicki jest ważnie zawarte.

Jak często dany adwokat kościelny odniósł sukces w przeprowadzonych przez siebie sprawach, innymi słowy: ile spraw ma już „wygranych”? Wielokrotnie już spotkałam się z takim zapytaniem od osób będących w trakcie, bądź mających dopiero starać się o wszczęcie kościelnego procesu małżeńskiego.

Często pary wnoszące o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego są już po rozwodzie cywilnym. Czy ma to jakiś wpływ na kościelny proces?

Tzw. rozwód kościelny nie jest możliwy, gdy choroba psychiczna małżonka pojawiła się po zawartym związku, gdy nie nie jest ona ciężka, czy gdy nie czyni strony niezdolną do podjęcia istotnych zadań małżeńskich.

Wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa kościelnego co do zasady powoduje, iż strony mogą zawrzeć kolejny ślub. W istocie będzie to jednak nie kolejny, a pierwszy ślub dla strony, która uzyskała tzw. "rozwód kościelny".

Każdy Sąd Kościelny ma własną praktykę co do skargi powodowej. Jednak istotne wymogi pozostają takie same.

Obok pytania o zasadność konkretnej sprawy do przeprowadzenia kościelnego procesu o orzeczenie nieważności małżeństwa częste jest zapytanie o miejsce, tj. sąd, dla złożenia tej prośby.

Zdrada nie musi skutkować tzw. rozwodem kościelnym, czyli stwierdzeniem nieważności zawiązanego małżeństwa. Kiedy niewierność może stanowić o zasadności dla wszczęcia kościelnego procesu o nieważność małżeństwa?

Częstym, dodajmy wielokrotnie błędnym, przeświadczeniem osób starających się o orzeczenie nieważności swojego kościelnego związku jest pewność odnośnie możliwości starania się o nie już w wyniku zdrady.

Rodzaj załączników dołączanych do pozwu zależy od danego Kościelnego Sądu. Stąd praktyczną wskazówką jest uzyskanie informacji na ten temat w tym Trybunale, który będzie prowadził proces.

Niezaangażowanie strony pozwanej, bądź jej zaangażowanie, ale zupełnie nieprawidłowe bierze się często z niezrozumienia istoty tego, czemu służy kościelny proces o orzeczenie nieważności zawiązanego węzła małżeńskiego.

Ważnym kanonem regulującym sposób wykonywania zadania przez Obrońcę węzła małżeńskiego jest kan. 1432 KPK. Warto zacytować go w tej części: „Obowiązkiem (Obrońcy) jest proponować i przedstawić wszystko, co w sposób rozumny może być przytoczone przeciw nieważności lub rozwiązaniu”.

Częstym zapytaniem osób, starających się o stwierdzenie nieważności swojego małżeńskiego związku, jest pytanie o czas trwania tego kościelnego procesu.

W większości procesów jednym z ważniejszych środków dowodowych jest zeznanie świadków. Obowiązuje generalna zasada, od której są naturalnie wyjątki, według której jeden świadek nie jest wystarczający.

Zgodnie z kan. 1095 n. 3 Kodeksu Prawa Kanonicznego (KPK) z 1983 roku, niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich.

Zgodnie z prawem kanonicznym „nieważnie jest małżeństwo zawarte pod przymusem lub pod wpływem bojaźni z zewnątrz, choćby nieumyślnie wywołanej, od której ktoś ażeby się uwolnić, zmuszony jest wybrać małżeństwo”.

Możliwość otrzymania orzeczenia o nieważności małżeństwa kościelnego nie jest uwarunkowane koniecznością przeprowadzenia wcześniej postępowania rozwodowego w sądzie cywilnym. Prawo kanoniczne jest odrębną dziedziną prawną, dlatego też, możemy uzyskać orzeczenie o nieważności małżeństwa kościelnego bez otrzymania rozwodu cywilnego, jak również posiadać orzeczenie o rozwodzie cywilnym bez wyroku stwierdzającego nieważność małżeństwa w Kościele katolickim.

Przyczyną kary jest zewnętrzne naruszenie normy karnej, świadomie i dobrowolne, dokonana tylko i wyłącznie przez siebie (przestępstwo własne), ciężko zawinione. Karanie czynów, Kościół uznał za ostateczny środek, po wcześniejszym wyczerpaniu wszystkich możliwości wpływu, oddziaływania mającego na celu skłonienie sprawcy do poprawy i zadośćuczynienia.

Stwierdzenie nieważności ślubu kościelnego rozpoczniemy sporządzając skargę powodową. Sędzia nie może rozpoznać żadnej prośby, jeżeli nie zostanie przedstawiona przez tego, kto ma prawo zaskarżyć małżeństwo.

Niezdolność natury psychicznej jest jedną z przesłanek procesowych, która umożliwia uzyskanie orzeczenia o nieważności małżeństwa. Proces ten najczęściej rozpoczynamy powołując się na tytuł prawny : kan. 1095 n.3

Rozwód kościelny, Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

Przykładowy wzór pozwu w Niemczech

Nakładanie kar według prawa kanonicznego

Elastyczność prawa kanonicznego w kwestii małżeństwa

Kościelne stwierdzenie nieważności małżeństwa

Prawo małżeńskie kościelne i cywilne - różnice

Publikacja akt w małżeńskim procesie kościelnym

Dowody w kościelnym procesie małżeńskim

Etapy kościelnego procesu o nieważność małżeństwa

Nieważność małżeństwa katolickiego

"Wina" stron w kościelnym procesie małżeńskim

Adwokat prawa kanonicznego i jego rola w procesie

Rzadko spotykane w kościelnym procesie małżeńskim wady zgody małżeńskiej

Przeszkody małżeńskie rzadko spotykane w procesie kościelnym

"Rozwód" kościelny - najczęstsze pytania i problemy

Dlaczego warto szybko rozpocząć kościelny proces małżeński?

Jak przygotować się do kościelnego procesu małżeńskiego?

Niezdolność natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich - przykłady

Zaburzenia odżywiania przyczyną nieważności małżeństwa kościelnego

Rozwiązanie ważnie zawartego małżeństwa

Najwyższy Trybunał Sygnatury Apostolskiej

Nieważny ślub kościelny: jak rozpoznać symulację?

Zasada niełączenia tytułów prawnych w procesie kościelnym

Terminy w kościelnym procesie małżeńskim

Czy przed uzyskaniem kościelnego wyroku nasze małżeństwo było ważne?

Adwokat i strona w kościelnym procesie małżeńskim

Specyfika kościelnego procesu o nieważność małżeństwa

Kościelny proces o nieważność małżeństwa w różnych sądach

Możliwe trudności podczas kościelnego procesu małżeńskiego

Symulacja jako przyczyna nieważności małżeństwa kościelnego

Wiek jako przyczyna nieważności kościelnego małżeństwa

Poglądy niezgodne z nauką Kościoła a nieważność małżeństwa

Adwokat kościelny i jego sukces w procesie małżeńskim

Stwierdzenie nieważności małżeństwa a rozwód cywilny

"Rozwód kościelny" a choroba psychiczna małżonka

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego a kolejny ślub

Jak napisać skargę powodową?

Wybór sądu w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

Rozwód kościelny a zdrada

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego z powodu zdrady

Załączniki do skargi powodowej

Stanowiska stron w kościelnym procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Obrońca węzła małżeńskiego w procesie kościelnym

Czas trwania procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

Świadkowie w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego

Psychiczna niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich

Przymus i bojaźń szacunkowa jako podstawy nieważności małżeństwa

Jak uzyskać unieważnienie małżeństwa po rozwodzie?

Kary w prawie kościelnym

Proces kościelny o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Niezdolność natury psychicznej - „unieważnienie małżeństwa”