Tematy - Prawo - Więziennictwo, Prawo karne - INFOR.PL

Klasyfikacja skazanych to kolejny znany polskiemu prawu karnemu środek, który zgodnie z zamysłem ustawodawcy ma zapewnić osiągnięcie celów kary pozbawienia wolności. Klasyfikacja skazanych to także przejaw zasady indywidualizacji, należącej do podstawowych zasad wykonywania kary pozbawienia wolności.

Jednym z podstawowych problemów polskiego więziennictwa jest przeludnienie w zakładach karnych. Taki stan spowodowany jest przede wszystkim brakiem odpowiedniej ilości zakładów karnych. W konsekwencji nie mogą być spełnione podstawowe standardy, wynikające z aktów Prawa Międzynarodowego dotyczących Praw Człowieka. Pomimo to, kodeks karny wykonawczy wyznacza pewne minimum, jakie zakłady karne powinny zapewnić osadzonym.

Tymczasowe aresztowanie stanowi najbardziej dolegliwy ze znanych polskiej procedurze karnej środków zapobiegawczych. Jest jedynym środkiem izolacyjnym, który powinien być stosowany w wyjątkowy sytuacjach, w których inne łagodniejsze środki zapobiegawcze nie mogą spełnić należycie swych zadań.

W czerwcu 2010 r. weszła w życie ważna nowelizacja Kodeksu karnego oraz innych aktów prawnych regulująca przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, których ofiarami mogą być tylko i wyłącznie dzieci

Polskiemu systemowi prawa karnego wykonawczego nie jest znane jednolite uprawnienie skazanych do kontaktów ze światem zewnętrznym. Treść omawianego uprawnienia w konkretnym przypadku zależeć będzie od rodzaju i typu zakładu karnego, w którym przebywa skazany. Zgodnie z zamysłem ustawodawcy realizacja omawianego uprawnienia jest jednym ze środków oddziaływania na skazanego.

Kodeks karny wykonawczy w wielu przepisach wymienia prawa należne osobom skazanym. Nie można jednak powiedzieć, że polskiemu prawu wykonawczemu znana jest wyczerpująca lista tych uprawnień. Mając na uwadze warunki panujące w zakładach karnych w całej Polsce, a przede wszystkim występujące powszechnie przeludnienie, stwierdzić należy, że w praktyce prawa skazanych nie mogą być realizowane. Skutkuje to coraz częstszym występowaniem przez skazanych z powództwami przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej do instytucji międzynarodowych.

Skazany podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za zawinione naruszenie, zwane dalej przekroczeniem, nakazów lub zakazów wynikających z ustawy, regulaminu lub innych przepisów, albo też ustalonego w zakładzie karnym lub miejscu pracy porządku. Jeżeli przekroczenie zawiera znamiona wykroczenia, skazany podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej, chyba że wykroczenie popełnione zostało w czasie pobytu poza obrębem zakładu karnego.

Edukacja skazanych jest obecnie bardzo ważnym środkiem w procesie resocjalizacji. W związku z powyższym obowiązujący Kodeks karny wykonawczy rozszerza możliwości podejmowania nauki w zakładach karnych. Prawo dopuszcza także możliwość by osoba osadzona uczestniczyła w zajęciach edukacyjnych poza terenem miejsca odosobnienia.

Do 1 września 2003 r., czyli do dnia wejścia w życie Ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw, polski system prawa karnego wykonawczego nie przewidywał możliwości przyznawania nagród za dobre sprawowanie osobom tymczasowo aresztowanym. W poprzednio obowiązującym stanie prawnym tymczasowo aresztowany w określonych sytuacjach mógł otrzymać jedynie ulgi na warunkach przewidzianych w odrębnym regulaminie.

System nagradzania skazanych stanowi ważny element w procesie resocjalizacji. Motywuje on osadzonych do pożądanych zachowań, co ułatwia zapewnienie ładu i porządku w placówkach penitencjarnych.

Istnienie odpowiedzialności dyscyplinarnej w systemie polskiego prawa karnego wykonawczego ma uświadamiać osoby skazane oraz pokazywać, że każde naruszanie przez nich zakazów i nakazów związanych z odbywaniem kary pozbawienia wolności powodować będzie szybką i zdecydowaną reakcję władz zakładu karnego. Sytuacja taka z założenia ma kształtować osobowość oraz postawę osób osadzonych i jednocześnie ułatwiać kierowanie jednostkami penitencjarnymi.

Przez okres pozostawania przez skazanego w rygorze zakładu karnego najczęściej przebywać będzie on w celi mieszkalnej. Ustawodawca w tym zakresie dokładnie określa okoliczności jakie decydować mają o przydziale osób skazanych do cel mieszkalnych. W Kodeksie karnym wykonawczym umieszczona została także lista przedmiotów osobistych, które skazany może posiadać w celi mieszkalnej na terenie zakładu karnego.

Jednym z podstawowych celów kary jest resocjalizacja skazanego. Ma to zapobiec powrotowi osoby skazanej do popełniania przestępstw. Ustawodawca przyjął założenie, że właściwe przygotowanie skazanych do zwolnienia z zakładów karnych może wywierać istotny wpływ na efekty wykonania kary, może je zwiększać lub przeciwnie może je niekiedy wręcz unicestwiać.

Obowiązujące przepisy prawa wykonawczego przewidują możliwość odroczenia wykonania kary pomimo istnienia zasady niezwłocznego jej wykonania po uprawomocnieniu się orzeczenia. Odraczając wykonanie kary sąd w postanowieniu określa dokładnie termin do jakiego wykonanie kary odracza. Nie znaczy to jednak, że kwestia ta nie może ulec zmianie. Przede wszystkim w określonych prawem okolicznościach sąd może odroczenie kary pozbawienia wolności odwołać.

Karę pozbawienia wolności wykonuje się wyłącznie w zakładach karnych, które jako jednostki organizacyjne podlegają Ministrowi Sprawiedliwości. Zakłady karne nie mają jednolitego charakteru, ich typy oraz rodzaje odpowiadają znanym polskiemu prawu wykonawczemu kategoriom skazanych.

Jednym z najważniejszych uprawnień osoby odbywającej karę pozbawienia wolności jest prawo do korzystania z wolności religijnej. Uprawnienie to gwarantuje skazanemu przede wszystkim Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej.

Kodeks karny wykonawczy przedstawia zasady wykonania kar dyscyplinarnych, zakładają one konieczność jak najszybszego wykonania decyzji zapadającej w postępowaniu dyscyplinarnym.

Na wstępny etap wykonywania kary pozbawienia wolności składają się wezwanie skazanego do odbycia kary, ewentualnie jego doprowadzenie, a następnie umieszczenie osoby skazanej w celi przejściowej. Kodeks karny wykonawczy określa także katalog czynności jakie mają być każdorazowo wykonywane podczas przyjmowania osoby skazanej do zakładu karnego.

Choć odbywanie przez kobiety kary pozbawienia wolności zostało uregulowane jako odrębna instytucja polskiego prawa karnego wykonawczego to jednak ustawodawca nie stworzył oddzielnego typu zakładu karnego, w którym przebywać miałyby jedynie kobiety (żeńskie zakłady karne). Takie rozwiązanie powoduje, że kobiety odbywają kary w zakładach karnych takiego typu i rodzaju co mężczyźni.

Skazany jest podmiotem praw i obowiązków określonych szczegółowo w kodeksie postępowania wykonawczego. Jednocześnie ma on prawo składać wnioski o wszczęcie postępowania przed sądem. Wtedy skazany występuje w nim w charakterze strony.

Karanie dyscyplinarne tymczasowo aresztowanych reguluje Kodeks karny wykonawczy. Wskazany typ odpowiedzialności ma duże znaczenie praktyczne dla osadzonych, ponieważ w sposób bezpośredni wpływa na ich warunki bytowe w areszcie śledczym. Kodeks karny wykonawczy zawiera zamknięty katalog kar dyscyplinarnych.

Polskie prawo wykonawcze wprowadza niezależną i odrębną instytucję warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności. Rozwiązanie takie doprowadza do sytuacji, w której pomimo, iż sąd rozstrzygający sprawę orzekł bezwzględną karę pozbawienia wolności skazany może ostatecznie nie trafić do zakładu karnego.

Zasad humanitaryzmu stanowi podstawową zasadę polskiego prawa karnego wykonawczego. W tym zakresie przepisy karne wykonawcze stanowią uzupełnienie oraz dopełnienie przepisów Konstytucji.

Kodeks karny wykonawczy wprost dopuścił możliwość stosowania tymczasowego aresztowania wobec skazanych odbywających karę pozbawienia wolności. Wspomniany akt normatywny określa także dokładnie prawa i obowiązki tymczasowo aresztowanych jednocześnie odbywających karę pozbawienia wolności.

Kodeks karny wykonawczy szczegółowo reguluje problem rozmieszczania tymczasowo aresztowanych w aresztach śledczych. Jednocześnie przepisy dotyczące wskazanego problemu odnajdziemy w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości.

Skazany, na którego nałożono obowiązki, a także oddany pod dozór, obowiązany jest przestrzegać obowiązków ustanowionych przez sąd na okres próby lub związanych z dozorem. Skazany oddany pod dozór musi bezzwłocznie, a najpóźniej w ciągu 7 dni od powzięcia wiadomości o oddaniu go pod dozór, zgłosić się do kuratora sądowego tego sądu rejonowego, w okręgu którego dozór ma być wykonywany.

Kodeks Karny Wykonawczy kwalifikuje komisję penitencjarną jako organ postępowania wykonawczego. Działa ona jako organ kolegialny, a jej kompetencje w sposób wyczerpujący są określone w Kodeksie.

Sąd, który w pierwszej instancji wydał wykonywane orzeczenie, jest właściwy we wszystkich sytuacjach postępowania wykonawczego, za wyjątkiem spraw przekazanych do właściwości innych organów, w szczególności sądu penitencjarnego (art. 2 Kodeksu ).

Właściwym rzeczowo dla wykonania danego orzeczenia jest sąd pierwszej instancji, który wydał to orzeczenie. Przepisy kodeksu Karnego wykonawczego przewidują jednak od tej zasady wyjątki.

Polskie prawo karne wykonawcze odrębnie reguluje zasady kontaktów osób tymczasowo aresztowanych ze światem zewnętrznym. Regulacje zostały ustanowione w celu zapewnienia możliwości realizacji celów środka zapobiegawczego, jakim jest zabezpieczenie prawidłowego toku procesu.

Uczestnictwo przedstawicieli społeczeństwa w procesie wykonywania orzeczeń stanowi stosunkowo nową zasadę w polskim prawie karnym wykonawczym. Ustawodawca wprowadzając ją do Kodeksu karnego wykonawczego zdecydował o większej niż dotychczas jawności procesu wykonywania orzeczeń.

Jedną z podstawowych wartości polskiego prawa karnego wykonawczego są jednoznaczne zasady jakie żądzą skomplikowanym procesem wykonywania orzeczeń.

Na gruncie prawa karnego wykonawczego wszelkie procedury oraz zachowania zarówno podmiotów postępowania jak i organów wykonujących orzeczenia, a także podstawowe prawa i obowiązki skazanego określone są przez Kodeks karny wykonawczy oraz rozporządzenia wydane na jego podstawie.

Zasada sądowego nadzoru procesu wykonywania orzeczeń stanowi jedną z podstawowych zasad polskiego prawa karnego wykonawczego. W tym zakresie obowiązujący Kodeks karny wykonawczy definitywnie zniósł prokuratorski nadzór penitencjarny.

W polskiej procedurze karnej wyróżniamy trzy stadia postępowania. Polskie postępowanie karne dzieli się na postępowanie przygotowawcze, sądowe (jurysdykcyjne) oraz wykonawcze.

Karanie dyscyplinarne tymczasowo aresztowanych od nowelizacji z 2003 roku reguluje Kodeks karny wykonawczy. Poprzednio zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej tymczasowo aresztowanych były określone w regulaminie wykonywania tymczasowego aresztowania. Wskazany typ odpowiedzialności ma duże znaczenie praktyczne dla osadzonych. W sposób bezpośredni bowiem wpływa na ich warunki bytowe w areszcie śledczym.

Uprawomocnienie się wyroku, na mocy którego sąd wymierzył karę grzywny powoduje konieczność bezzwłocznego jej uiszczenia przez osobę skazaną. Prawo karne wykonawcze pozwala jednak na zastosowanie rozwiązań, które może wykorzystać osoba skazana, a które w określonych prawnie warunkach mogą ustrzec ją przed koniecznością natychmiastowego uiszczenia należnej kwoty.

Polskie prawo wykonawcze przewiduje możliwość fakultatywnego odroczenia wykonania kary pozbawiania wolności przez sąd. Dla zastosowania wymienionej instytucji podstawowe znaczenie mają okoliczności dotyczące osoby samego skazanego. Przepisy modyfikują także zasady odraczania wykonania kary na korzyść kobiet ciężarnych oraz matek sprawujących opiekę nad dzieckiem do lat trzech po porodzie.

Sąd wymierza karę w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy oraz uwzględniając stopień społecznej szkodliwości. Sąd w każdym przypadku wymierzając karę pobawienia wolności musi mieć na uwadze także cele jakie ma osiągnąć sankcja zarówno u samego skazanego jak i w społeczeństwie.

Kara pozbawienia wolności to kara najsurowsza ze wszystkich jakie przewiduje polski kodeks karny. Jej stosowanie uzasadnione jest w odniesieniu do sprawców najsurowszych przestępstw. Orzekanie kary pozbawienia wolności powinno być ostatecznością (ultima ratio). Kodeks postępowania wykonawczego w przepisie skierowanym przede wszystkim do organów postępowania wykonawczego określa cele, jakie spełnić powinna kara pozbawienia wolności.

Przestępstwo znęcania się zostało w Kodeksie karnym skonstruowane jako zachowanie z reguły wielodziałaniowe. Pojęcie znęcania się, w podstawowej postaci, ze swej istoty zakłada powtarzanie przez sprawcę w pewnym przedziale czasu zachowań skierowanych wobec pokrzywdzonego. Zatem, poza szczególnymi przypadkami, dopiero suma tych zachowań decyduje o wyczerpaniu znamion przestępstwa z art. 207 § 1 Kodeksu karnego.

Ogólne procedury określające zasady rozmieszczania tymczasowo aresztowanych w aresztach śledczych doznają uszczerbku w sytuacjach gdy osadzonym ma być osoba zakwalifikowana jako stwarzająca poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa aresztu.

Jeżeli sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.

W razie skazania na karę pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.

Przepisów dotyczących przedawnienia karalności nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych. Nie stosuje się ich również do umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.

Jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło zbyt dużo czasu, wówczas wykonanie kary nie jest możliwe z powodu przedawnienia wykonania kary.

Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa określonego w § 1 pkt 1-3 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach - z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

Ministerstwo Zdrowia przygotowało projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, który ma na celu skuteczną walkę z dopalaczami. Nowe regulacje definiują dopalacze jako środki zastępcze i zakazują obrotu nimi na terenie całego kraju. Osoba, która złamie przepisy będzie podlegała karze od 20 000 zł nawet do 1 mln zł. Proponowane rozwiązania umożliwią szybkie i elastyczne reagowanie na pojawiające się zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi.

Nowelizacja ustawy o Policji zakłada, że do zadań polskich policjantów należy współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi, a także z organami i instytucjami Unii Europejskiej. Wprowadzone zmiany mają przede wszystkim na celu ochronę porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz zwalczanie terroryzmu i przestępczości transgranicznej.

Zgodnie z przepisami polskiego prawa za przestępstwo odpowiada nie tylko sprawca ale również pomocnik i podżegacz. Warto zatem wiedzieć na czym podlega podżeganie i kiedy można za nie ponieść karę.

Więziennictwo, Prawo karne

Na czym polega klasyfikacja skazanych

Jaka jest minimalna powierzchnia celi mieszkalnej

Na czym polega tymczasowy areszt?

Wykorzystywanie seksualne dzieci w Kodeksie karnym

Prawo skazanych do kontaktu ze światem zewnętrznym

Prawa skazanych odbywających karę pozbawienia wolności

Podstawy odpowiedzialności dyscyplinarnej skazanych

Nauczanie osób skazanych w zakładach karnych

Nagrody dla skazanych w areszcie śledczym

Nagrody i ulgi przyznawane osobom skazanym

Dyrektywy wymiaru kar dyscyplinarnych oraz realny zbieg przekroczeń

Cele mieszkalne skazanych

Zwolnienie z zakładu karnego

Odwołanie odroczenia kary pozbawienia wolności

Rodzaje oraz typy zakładów karnych

Prawo do wolności religijnej skazanego

Zasady wykonania oraz przedawnienie kar dyscyplinarnych

Wstępny etap wykonywania kary pozbawienia wolności

Warunki odbywania kary pozbawienia wolności przez kobiety

Status prawny skazanego w postępowaniu wykonawczym

Odpowiedzialność dyscyplinarna osób tymczasowo aresztowanych

Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności

Zasada humanitaryzmu w prawie karnym wykonawczym

Czy więzień może być tymczasowo aresztowany?

Zasady rozmieszczania tymczasowo aresztowanych w areszcie śledczym

Zadania kuratorów sądowych

Czym zajmuje się komisja penitencjarna

Kompetencje sądu pierwszej instancji w postępowaniu karnym wykonawczym

Właściwość rzeczowa sądów penitencjarnych

Kontakt z osobą tymczasowo aresztowaną

Zasada uczestnictwa społeczeństwa w procesie wykonywaniu orzeczeń

Kodeksowe zasady prawa karnego wykonawczego

Zasada praworządności w prawie karnym wykonawczym

Zasada podporządkowania sądowi procesu wykonywania orzeczeń

Na czym polega postępowanie karne wykonawcze

Kary dyscyplinarne dla osób tymczasowo aresztowanych

Odroczenie wykonania oraz rozłożenie na raty kary grzywny

Fakultatywne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności

Dyrektywy wymiaru kary pozbawienia wolności

Charakterystyka i cele kary pozbawienia wolności

Cykl przemocy - na czym polega

Tymczasowe aresztowanie wobec osób stwarzających zagrożenie

Zasady zatarcia skazań w razie ich zbiegu (art. 108)

Kiedy następuje wyłączenie zatarcia skazania (art. 107)

Jakie czyny zabronione nie przedawniają się (art. 105)

Kiedy przedawnia się wykonanie kary (art. 103)

Kiedy termin przedawnienie karalności ulega przedłużeniu (art. 102)

Dopalacze wymusiły zmianę prawa

Uprawnienia policjantów do wykonywania obowiązków poza granicami kraju

Czy podżegacz odpowiada jak sprawca?