Ustawa o rachunkowości
Zakres ustawy o rachunkowości
Ustawa o rachunkowości określa zasady rachunkowości dotyczące m.in. prowadzenia ksiąg rachunkowych, inwentaryzacji, wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego, łączenia się spółek, sprawozdań finansowych (ich badania, składania do właściwego rejestru sądowego, udostępniania i ogłaszania), ochrony danych, usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych czy odpowiedzialności karnej.
Stosowanie przepisów ustawy o rachunkowości
Regulacje zawarte w ustawie o rachunkowości stosuje się, z zastrzeżeniami określonymi przez ustawodawcę, do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podmiotów wymienionych w art. 2 ustawy o rachunkowości, tj.:
1) spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego;
2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz przedsiębiorstw w spadku działających zgodnie z ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro;
3) przedsiębiorstw w spadku działających zgodnie z ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem, jeżeli na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku prowadzone były księgi rachunkowe;
4) jednostek organizacyjnych działających na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 2439 ze zm.), przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów;
5) gmin, powiatów, województw i ich związków, a także:
a) państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych,
b) gminnych, powiatowych i wojewódzkich zakładów budżetowych;
6) jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2;
7) oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 994 ze zm.);
8) jednostek niewymienionych w pkt 1-7, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych - od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane;
9) alternatywnych spółek inwestycyjnych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w tym uprawnionych do posługiwania się nazwą "EuVECA" albo "EuSEF", bez względu na wielkość przychodów.
Istotne jest, że osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku mogą stosować zasady rachunkowości określone ustawą również od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro. W tym przypadku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowego są zobowiązani, jeśli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym. Osoby fizyczne lub wspólnicy spółek cywilnych osób fizycznych mogą złożyć zawiadomienie na podstawie ustawy z 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 2296 ze zm.).
Podmioty te podlegają obowiązkowo przepisom ustawy o rachunkowości. Nie oznacza to jednak, że podmioty, które nie mają takiego obowiązku, nie mogą prowadzić ksiąg rachunkowych.
Przepisy ustawy o rachunkowości wyznaczają grupę podmiotów, które mogą też dobrowolnie prowadzić księgi rachunkowe. Są to:
- osoby fizyczne,
- spółki cywilne osób fizycznych,
- spółki jawne osób fizycznych oraz
- spółki partnerskie.
Podmioty te mają obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro. W takiej sytuacji podmioty te nie mogą być uznawane za jednostki mikro. Jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy przekroczą granicę 2 000 000 euro i obowiązkowo muszą prowadzić księgi rachunkowe, to mogą być zaliczone do kategorii małych podmiotów.
Podstawa prawna: