Zachowek
Zobacz serwis: Sprawy rodzinne
Cel
Instytucja zachowku ma celu zadośćuczynić najbliższym spadkodawcy to, że zostali pominięci w testamencie bądź to, że ich udział w spadku został zminimalizowany.
Forma świadczenia
Zachowek co do zasady jest świadczeniem pieniężnym (jeśli uprawniony nie wyrazi na to zgody, nie może być wydany „w naturze”.)
Uprawnienie do zachowku
Uprawnionymi do zachowku są:
a) małżonek i zstępni spadkodawcy,
b) małżonek i rodzice spadkodawcy (jeśli nie miał dzieci lub nie dożyły one otwarcia spadku).
Osoby nieuprawnione do zachowku.
Do zachowku nie jest uprawnione rodzeństwo spadkodawcy. Natomiast powyższe osoby są uprawnione do zachowku, jeśli dziedziczyłyby według ustawy.
Zatem do zachowku nie będą uprawnione:
a) osoby niegodne,
b) małżonek odsunięty od dziedziczenia w oparciu o złożony pozew o rozwód, lub separację z jego wyłącznej winy,
c) osoby, które spadek odrzuciły,
d) osoby wydziedziczone przez spadkodawcę,
e) osoby, które umownie zrzekły się dziedziczenia.
Pozbawienie zstępnego prawa do zachowku
Jeśli zstępny (dziecko, wnuk) spadkodawcy został pozbawiony prawa do zachowku, co do zasady zostają do niego powołani jego zstępni (chyba, że w ramach umowy o zrzeczeniu się dziedziczenia, strony postanowiły inaczej).
Wysokość zachowku
Wysokość zachowku nie ma stałej wartości. Co do zasady zachowek wynosi 1/2 wartości udziału, który dana osoba otrzymałaby gdyby dziedziczyła ustawowo.
Jednakże uprawnionym trwale niezdolnym do pracy lub małoletnim przysługuje zachowek w wysokości 2/3 wartości udziału spadkowego, który otrzymaliby dziedzicząc z ustawy.
Warto zaznaczyć, że do wyliczenia hipotetycznego udziału – uwzględnia się również spadkobierców, którzy nie mogą (np. są niegodni), lub nie chcą dziedziczyć (np. odrzucili spadek bądź zrzekli się go). Wysokość zachowku obniża się o to, co uprawniony otrzymał od spadkodawcy w inny sposób. Do zachowku wlicza się wszystko to co uprawniony otrzymał od spadkodawcy zarówno w formie darowizny przed śmiercią jak i w formie zapisu w testamencie. Zstępni uprawnionego (o ile jest sam jest zstępnym spadkodawcy) muszą zaliczyć na poczet zachowku także darowizny przekazane na rzecz ich wstępnych.
Odpowiedzialność za wypłacenie zachowku
Obowiązek zaspokojenia roszczeń osób uprawnionych do zachowku ciąży na spadkobiercach (lub wykonawcy testamentu.). Do momentu działu spadku spadkobiercy odpowiadają za wypłacenie zachowku solidarnie – po dziale, proporcjonalnie do udziału.
Spadkobierca powinien wypłacić zachowek na żądanie uprawnionego – jeśli odmówi, ten ma prawo domagać się zapłaty przed sądem cywilnym.
Przedawnienie roszczeń
Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem 3 lat od ogłoszenia testamentu. Wyłączenie udzielonej darowizny ze schedy spadkowej nie ma wpływu na uprawnienia do zachowku.
Zobacz serwis: Spadki
Podstawa prawna: Kodeks cywilny